Taliban, 20 yıl sonra Afganistan’da kontrolü yeniden ele geçirdi.
İktidarda olduğu 1996’dan 2001’e kadar dünyanın en baskıcı yönetimlerinden birini sergileyen Taliban, kadınların çalışmasına ve okula gitmesine izin vermemişti. Kadınlar, dışarıya bir erkek yakınlarının refakatinde, yüzlerini örterek çıkmak zorunda kalmıştı. Kurallara uymayan kadınlar, Taliban’ın din polisi tarafından halkın önünde aşağılanarak dövülmüştü.
Geçen hafta ülkenin güneyindeki Kandahar kentini ele geçiren ve bir banka ofisine giren Taliban militanları, bankada çalışan dokuz kadına işten ayrılmalarını emretti. Silahlı militanlar kadınlara evlerine kadar eşlik etti ve işlerine bir daha geri dönmemelerini söyledi. Bu yasak, Afgan kadınlarının kazandığı bazı hakların geri alınabileceğine dair ilk işaretti.
Banka müdürü ve üç kadın çalışanın anlatımına göre Taliban militanları, bankada kadınların yerine erkek akrabalarının çalışabileceğini söyledi. Bankanın muhasebe departmanında çalışan 43 yaşındaki Noor Khatera, Reuters’e verdiği demeçte, “İşe gitmemize izin verilmemesi gerçekten garip ama şimdilik durum bu. Kendi kendime İngilizce’yi ve hatta bilgisayar kullanmayı öğrendim ama şimdi etrafta daha fazla kadınla çalışabileceğim bir yer aramam gerekecek” dedi.
‘ŞİMDİ ELDE ETTİĞİM HER ŞEYİ YAKMAM GEREKİYOR ‘
Kabil’de yaşayan bir kadın üniversite öğrencisi ise “kadınların korkulu yüzlerini ve kadınlardan nefret eden erkeklerin çirkin yüzlerini” gördüğünü belirterek The Guardian’a şöyle konuştu:
“Pazar sabahı ders için üniversiteye gidiyordum ki kadınlar yurdundan bir grup kadın koşarak dışarı çıktı. Ne olduğunu sordum, içlerinden biri Taliban’ın Kabil’e gelmesi nedeniyle polisin onları tahliye ettiğini ve çarşafsız kadınları döveceklerini söyledi. Hepimiz eve gitmek istedik ama toplu taşıma kullanamadık. Şoförler bir kadının taşınmasının sorumluluğunu almak istemedikleri için arabalarına binmemize izin vermediler. Kabil’in dışından gelen ve nereye gideceklerini şaşırmış yurtta kalan kadınlar için durum daha da kötüydü. Bu sırada etrafta duran erkekler, bizim korkumuza gülüyor, kadınlarla dalga geçiyorlardı. Biri, ‘Git ve çarşafını giy’ diye seslendi. Bir başkası, ‘Sokakta olmanın son günleri’ dedi. Bir diğeriyse ‘Bir günde dördünüzü evlendireceğim’ dedi.”
“Kimliklerimizi, diplomalarımızı, sertifikalarımızı sakladık”
Yıllardır uğruna çabaladıkları şeyleri kaybettiklerini anlatan kadın sözlerine şöyle devam etti: “Devlet daireleri kapatıldığında, kız kardeşim eve gitmek için kilometrelerce koştu. Dört yıl boyunca halkıma hizmet etmeme yardımcı olan bilgisayarımı çok acı çekerek kapattım. Masamdan yaşlı gözlerle ayrıldım ve meslektaşlarımla vedalaştım. İşimde son günüm olduğunu biliyordum. Afganistan’daki en iyi iki üniversiteden iki programı eşzamanlı olarak tamamlamak üzereyim. Afganistan Amerikan Üniversitesi ve Kabil Üniversitesi’nden kasım ayında mezun olmayı bekliyordum. Bugün olduğum kişi olmak için günlerce, gecelerce çalıştım ama bu sabah eve geldiğimde kız kardeşlerimle yaptığımız ilk şey kimliklerimizi, diplomalarımızı ve sertifikalarımızı saklamak oldu. Bizim için yıkıcıydı. Gurur duymamız gereken şeyleri neden gizlemeliyiz? Afganistan’da artık olduğumuz gibi yaşamamıza izin verilmiyor.”
“Artık yüksek sesle gülemeyeceğim, en sevdiğim sarı elbisemi giyemeyeceğim, pembe rujumu süremeyeceğim”
Özgürlüklerini birer birer kaybettiklerini vurgulayan kadın, “Bir kadın olarak erkeklerin başlattığı bu siyasi savaşın kurbanı olduğumu hissediyorum. Artık yüksek sesle gülemeyeceğimi, en sevdiğim şarkıları dinleyemeyeceğimi, arkadaşlarımla en sevdiğimiz kafede buluşamayacağımı, en sevdiğim sarı elbisemi giyemeyeceğimi ve pembe rujumu süremeyeceğimi hissediyorum. Artık ne işime gidebilirim ne de yıllarca elde etmek için çalıştığım üniversite diplomamı alabilirim. Tırnaklarımı yaptırmayı severdim. Bugün eve giderken manikür yaptırmak için gittiğim güzellik salonuna baktım. Güzel kadın resimleriyle süslenmiş dükkânın cephesi bir gecede beyaza boyanmıştı” dedi.
“Her şeyin böyle bitmesini beklemiyordum”
Korku içinde olduklarını vurgulayan kadın, “Etrafımda görebildiğim tek şey, kadınlardan nefret eden, kadınların okumasını, çalışmasını ve özgürlüğünü sevmeyen erkeklerin çirkin suratları ve kadınların korkulu yüzleriydi. Beni en çok yıpratansa, mutlu görünen ve kadınlarla dalga geçen insanlardı. Bizim yanımızda durmak yerine Taliban’ın yanında yer alıyorlar ve onlara daha da fazla güç veriyorlar. Afgan kadınlar, sahip oldukları küçük özgürlükler için çok şey feda etti. Bir yetim olarak eğitim alabilmek için halı dokudum. Çok fazla ekonomik zorlukla karşılaştım ancak geleceğim için birçok planım vardı. Her şeyin böyle bitmesini beklemiyordum. Şimdi 24 yıllık hayatımda elde ettiğim her şeyi bırakmam gerekiyor gibi görünüyor. Amerikan Üniversitesi’nden herhangi bir kimlik kartı veya ödül sahibi olmak artık riskli, onları saklasak bile kullanamayız. Afganistan’da bizim için iş yok” diye konuştu.
Afganistan’da kadınların Taliban endişesi: ‘Kız çocuklarının eğitim güvencesi tehdit altında’
ABD ve NATO üyesi diğer ülkelerin askerlerinin Afganistan’dan çekilme süreci devam ediyor. BBC, üç farklı kuşaktan üç kadınla geleceğe dair endişelerini konuştu. Biri öğretim üyesi, diğer ikisi öğrenci üç kadın, Covid salgını sürecinde eğitim alanındaki dijital eşitsizliğin yanı sıra cinsiyet eşitsizliği, kültürel ve çatışmadan kaynaklı sorunlarla da baş etmek zorunda kaldıklarını anlatıyor.
Şahla Fareed, kitaplarını saklamak ve gizli bir okul için plan yapmak durumunda ilk kez kalmadığını söylüyor.
Şahla ve Afganistan’daki birçok kadın, kız çocuklarının eğitim güvencesinin yeniden tehdit altında olduğunu vurguluyor.
Pakistan sınırındaki Arghistan bölgesinde yaşayan, 54 yaşındaki Jan Agha, “Herkes çok korktu” diyor ve ekliyor: “İnsanlar kendilerini evlerine kilitledi. Ancak Taliban hemen hemen her köyde mevzi aldı. Yerel halk onlardan kaçamaz. “Silahlı savaşçılar sokaklarda yürüyor. Sabahları ve akşamları yiyecek toplamak için insanların kapılarını çalıyorlar, insanlar sonuçlarından korktukları için karşı koymuyor.
Bir meyve satıcısı olan Jan, kronik olarak fakir olan bir ülkede yaşayanlar ne kadar fakir olursa olsunlar, “Her evde artık üç veya dört ekmek veya tabak var” diyor.
Savaşçılar bu evlerde kalmak isterlerse kalabiliyorlar.
Haziran ayında Taliban yeniden meydana çıktığında, savaşçılar yiyecek ve barınaktan daha fazlasına el koydular. Son 20 yılda sınırlı bir başarı ile elde edilen sosyal ve ekonomik haklar derhal geri çekildi. Nooria hayatında ilk kez kadınlar üzerindeki kısıtlamaları deneyimleyecekti. “Artık çok fazla kısıtlama var. Dışarı çıktığımda Taliban’ın bize emrettiği gibi bir burka giymem gerekiyor ve bir erkek bana eşlik etmek zorunda” diyor.
Bölgede ebe olarak seyahat etmek özellikle zor. Erkeklerin sakallarını tıraş etmesine izin verilmiyor – Taliban bunun İslam’a aykırı olduğunu söylüyor. Berberlerin, yabancı bir tarz olarak görüldüğü için, saçların arkalarını ve yanlarını kısa kesmeleri yasak. Taliban içinde Amri bil Marof (kelimenin tam anlamıyla: iyiliği emret) olarak adlandırılan bir grup, özellikle sosyal kuralları uyguluyor. Cezaları, 1990’larda Afganlara en korkulu günleri yaşattı. Şimdi yine iki adım kuralı uygulanıyor. Önce bir uyarı, sonra bir ceza – toplum içinde aşağılama, hapis, dayak, kırbaç.
Nooria, “Birdenbire çoğu özgürlük elimizden alındı” diyor ve ekliyor: “Çok zor. Ama başka seçeneğimiz yok. Acımasızlar. Ne derlerse onu yapmak zorundayız. İslam’ı kendi amaçları için kullanıyorlar. Biz Müslümanız ama onların inançları farklı.”
DÜNYADAKİ KADINLAR ADINA : HUZUR DOLU, BARIŞ DOLU BİR DÜNYA İSTİYORUZ….
KAYNAKLARIM:BBC,EURONEW,DWTÜRKÇE
